เหรียญ 2 ด้านของการต่อต้านการก่อการร้ายและการแข่งขันอำนาจ
ความสำคัญของนโยบายต่อต้านการก่อการร้าย (counterterrorism) ลดลงอย่างมาก เนื่องจากความขัดแย้งและการแข่งขันอำนาจระหว่างประเทศเพิ่มขึ้น ขณะที่บางประเทศแสวงประโยชน์จากการก่อการร้ายเพื่อเป้าหมายทางยุทธศาสตร์ ทั้งนี้ โครงการฝึกอบรมของสหรัฐฯและพันธมิตรรวมทั้งการฝึกร่วมผสมในระดับยุทธวิธี ยุทธการและยุทธศาสตร์ก่อให้เกิดประโชน์ตอบแทนอย่างมากแก่การแข่งขันสร้างอิทธิพล
แม้ภัยคุกคามในบ้านเกิด (homeland) สหรัฐฯที่มาจากกลุ่มก่อการร้ายข้ามชาติ (IS และอัล-กออิดะห์) ลดลงอย่างมีนัยสำคัญ แต่กลุ่มเหล่านี้ยังคงมีอิทธิพลและสร้างแรงบันดาลใจ คุกคามผลประโยชน์ชาติตะวันตกและแพร่ขยายสาขาก่อการร้ายในภูมิภาคอื่น ๆ เช่น Sahel[1]
การต่อต้านการก่อการร้ายและการแข่งขันอำนาจมีลักษณะเชื่อมโยงกันเป็นพลวัต การถอนตัวออกจากพื้นที่สุญญากาศทางการเมืองหรือปฏิบัติการทางทหารของสหรัฐฯและพันธมิตร อาจทำให้ประเทศอื่น ๆ เข้าแทนที่โดยเฉพาะอย่างยิ่งรัสเซียและจีนยังคงมีอิทธิพลอยู่ในอัฟกานิสถานและมาลี
ความพยายามต่อต้านการก่อการร้ายระดับโลก (Global war on terror) ในช่วงสองทศวรรษที่ผ่านมาได้นำเสนอเครื่องมือและบทเรียนอันมีค่าในทุกระดับ แกนหลักในการต่อต้านการก่อการร้ายของตะวันตกเปลี่ยนจากตะวันออกกลางไปยังแอฟริกา ทำให้ผลประโยชน์ของพันธมิตรสหรัฐฯในภูมิภาคดังกล่าวโดยเฉพาะยุโรปมีแนวโน้มตกเป็นเป้าหมายโจมตี[2]
สำหรับฝ่ายที่ต้องการให้ยุติการต่อต้านการก่อการร้าย ควรตระหนักด้วยว่าบางประเทศใช้ประโยชน์จากกลุ่มติดอาวุธ (non-state actor) เพื่อวัตถุประสงค์เชิงกลยุทธ์ การต่อต้านการก่อการร้ายและการแข่งขันอำนาจเป็นสองด้านของเหรียญ เครื่องมือและบทเรียนจำนวนมากที่เกิดจากความพยายามต่อต้านการก่อการร้ายทั่วโลกอาจนำไปใช้จัดการความท้าทายด้านความมั่นคงในอนาคต[3]
ประชคมระหว่างประเทศควรรักษาความร่วมมือด้านความมั่นคงและเครือข่ายพันธมิตร ซึ่งหล่อหลอมความสัมพันธ์ระหว่างหน่วยข่าวกรองและความมั่นคงในการต่อต้านอัล-กออิดะห์และกลุ่มที่เรียกตัวเองว่ารัฐอิสลาม (IS) เพื่อปฏิบัติภารกิจที่เกิดขึ้นตามลำดับความสำคัญเร่งด่วนต่อไป
ที่ผ่านมาสหรัฐฯและพันธมิตรได้ประสานความร่วมมือเพื่อความมั่นคง ในกรอบกฎหมายระหว่างประเทศ ภายใต้สหประชาชาติและแพลตฟอร์มต่าง ๆ เช่น Global Counterterrorism Forum (GCTF) โดยสร้างเสริมศักยภาพของเจ้าหน้าที่และประชาคมต่าง ๆ โดยการมีส่วนร่วมตลอดจนส่งเสริมสิทธิมนุษยชนและหลักนิติธรรม
ความร่วมมือดังกล่าวไม่เกี่ยวข้องกับความพยายามสนับสนุนยูเครนเพื่อต่อต้านการรุกรานของรัสเซีย หรือการธำรงรักษาอิทธิพลและผลประโยชน์ใน Sahel โดยเฉพาะอย่างยิ่งการคานอำนาจกลุ่มทหารรับจ้างของรัสเซีย (Wagner Group)[4] หรือจัดการความท้าทายต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับอิหร่าน
บางกรณี “การต่อต้านการก่อการร้าย” ถูกใช้จัดการภัยคุกคามความมั่นคงภายในจะได้รับการยกเว้นโดยไม่ถือเป็นการคุกคามสันติภาพและความมั่นคงระหว่างประเทศ หลังการโจมตีเมื่อ 11 กันยายน 2001 “การต่อต้านการก่อการร้าย” ถูกยกระดับความสำคัญเชิงกลยุทธ์มากขึ้นทั่วโลก
แม้ยังไม่มีคำจำกัดความชัดเจนเกี่ยวกับ “การก่อการร้าย” แต่มาตรการทางยุทธวิธีรวมทั้งการฝึกร่วมแลกเปลี่ยนได้สร้างประโยชน์ให้กับการแข่งขันอำนาจอย่างมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในแง่ขีดความสามารถชั้นสูง เช่น การข่าวกรอง การเฝ้าระวังและการลาดตระเวน (ISR) ปฏิบัติการโจมตีทางไซเบอร์และกิจกรรมอื่น ๆ ที่ไม่อยู่ในขอบเขตของสงครามตามแบบ (unconventional warfare)
ปัจจุบันการรับมือภัยคุกคามทางภูมิศาสตร์การเมือง (geopolitical threats) ที่เกิดจากรัสเซียและจีนได้รับการยอมรับมากขึ้น แต่มิได้ลบล้างความกังวลเกี่ยวกับการต่อต้านการก่อการร้าย นาโตหรือหน่วยงานระดับภูมิภาคอื่น ๆ ของตะวันตกสามารถดำเนินนโยบายทั้งสองด้าน เพื่อรับมือความท้าทายจากจีนที่กำลังผงาดขึ้นและรัสเซียซึ่งจะเอา (ดินแดน) คืน
ความพยายามต่อต้านการก่อการร้ายควรได้รับการปรับแต่งอย่างระมัดระวัง เพื่อให้สอดคล้องกับความเสี่ยงและความต้องการเฉพาะในบริบทต่าง ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งภัยคุกคามนอกจากกลุ่มซาลาฟี-ญิฮาดซึ่งมีความหลากหลายและแพร่กระจายมากขึ้น มีแนวโน้มว่ากลุ่มหัวรุนแรงขวาจัดทั่วโลกก็เพิ่มขึ้นเช่นกันรวมทั้งกลุ่มตัวแทน (proxy) ที่รัฐให้การสนับสนุน อุดมการณ์อื่น ๆ ที่กระตุ้นให้เกิดความรุนแรง กลุ่มต่อต้าน 5G/เทคโนโลยีตลอดจน กลุ่มที่เรียกว่า “Incels”[5] และ QAnon (นักทฤษฎีสมคบคิด)[6]
แม้มีความขัดแย้งเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องยาวนานกว่าสองทศวรรษจากอิรักและซีเรียไปจนถึงเยเมนและมาลี แต่พันธมิตรระหว่างประเทศสามารถบรรลุฉันทามติในการต่อต้านการก่อการร้าย โดยประเทศสมาชิกถาวรทั้งห้า (P5) ของคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติอันได้แก่ จีน ฝรั่งเศส รัสเซีย อังกฤษและสหรัฐฯต่างเห็นพ้องในข้อตกลงส่วนใหญ่
สงครามในยูเครนสร้างความตึงเครียดอย่างมากในกลุ่ม P5 ทำให้ความร่วมมือในการต่อต้านการก่อการร้ายระหว่างประเทศเป็นไปได้ยาก (ขึ้นอยู่กับว่าเกิดการโจมตีหรือภัยคุกคามใหม่ ๆ หรือไม่) อย่างไรก็ดี “การแข่งขันทางอำนาจ” ทำให้ความพยายามป้องกันและต่อต้านลัทธิสุดโต่งและความร่วมมือระดับโลกเช่น GCTF ลดน้อยลง
ประเทศตะวันตกมีท่าทีแตกต่างกันในการรับมือความท้าทายจากรัสเซีย ขณะที่รัสเซียยังคงใช้พลังงานและอาหารเป็นอาวุธ ขณะเดียวกันการรับมือการขยายอิทธิพลของจีนยังขาดความพร้อมเพรียง ด้านอิหร่านก็ยังคงสนับสนุนกลุ่มตัวแทนและเกาหลีเหนือแสดงแสนยานุภาพด้านอาวุธนิวเคลียร์อย่างต่อเนื่อง
การพัฒนาความสัมพันธ์และเครื่องมือในสงครามต่อต้านการก่อการร้ายทั่วโลกควรได้รับการปรับปรุง เพื่อการแข่งขันทางอำนาจยุคใหม่ ขณะเดียวกันเราต้องเรียนรู้ความผิดพลาดของสงครามต่อต้านการก่อการร้ายทั่วโลก โดยเฉพาะอย่างยิ่งผลกระทบด้านลบต่อสิทธิมนุษยชน การสร้างประชาธิปไตยและการปกป้องภาคประชาสังคมโดย “ไม่ควรทิ้งของมีค่าไปพร้อมกับของไม่จำเป็น (Don’t throw the proverbial baby out with the bathwater)”
ที่มา: www.ianalysed.com
[1] หมายถึงเขตรอยต่อกึ่งทะเลทราย บริเวณทะเลทรายสะฮารา แบ่งทวีปแอฟริกาเป็นเหนือและใต้ ตั้งแต่มหาสมุทรแอตแลนติกไปจนถึงทะเลแดง ซาเฮลเป็นภาษาอาหรับ หมายถึง ชายหาด ดู วิกิพีเดีย https://th.wikipedia.org/wiki/ซาเฮล#:~:text=ซาเฮล
[2] Counterterrorism and great-power competition By Nathan Sales Atlantic Council September 7, 2021 Available at https://www.atlanticcouncil.org/commentary/article/counterterrorism-and-great-power-competition/
[3] HOW COUNTERTERRORISM AND GREAT POWER COMPETITION COEXIST INTELBRIEF Wednesday, December 7, 2022 Available at: https://mailchi.mp/thesoufancenter/how-counterterrorism-and-great-power-competition-coexist?e=c4a0dc064a
[4] บริษัทรักษาความปลอดภัยของ Yevgeny Prigozhin นักธุรกิจอภิมหาเศรษฐีชาว Russia ผู้ใกล้ชิด Vladimir Putin ได้รับฉายาว่า The Putin’s Chef ดู https://www.salika.co/2022/03/05/wagner-group-russia-mercenary/
[5] เป็นคำย่อจากวลี “โสดโดยไม่สมัครใจ” (involuntary celibate) คือสมาชิกของวัฒนธรรมย่อยออนไลน์ประกอบด้วยผู้คนที่นิยามตัวเองว่าไม่สามารถหาคู่รักหรือคู่ร่วมหลับนอนได้ แม้ตนเองต้องการ การอภิปรายตามกระทู้ออนไลน์ของพวกอินเซลมักมีลักษณะแสดงความคับข้องใจและความเกลียดชัง ดู วิกิพีเดีย https://th.wikipedia.org/wiki/อินเซล
[6] เรียกสั้น ๆ ว่า คิว เป็นทฤษฎีสมคบคิดอเมริกันขวาจัดซึ่งพิสูจน์แล้วว่าเป็นเท็จและถูกดิสเครดิต ทฤษฎีอ้างว่า มีกลุ่มคนบูชาซาตาน ค้าเด็กทางเพศในระดับโลกที่วางแผนทำร้ายอดีตประธานาธิบดีสหรัฐโดนัลด์ ทรัมป์ ดู https://th.wikipedia.org/wiki/คิวอะนอน
